Meer dan een op de drie Nederlanders heeft klachten tijdens of na het slapen. Dit en nog veel meer blijkt uit een grootschalig onderzoek onder 16.000 Nederlanders waarbij in totaal 60.000 nachten zijn geanalyseerd door slaapfysiotherapeut Hidde Hulshof, initiatiefnemer van het SlaapKennisCentrum.
De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor nachtrust en slaapkwaliteit. Belangrijk: slaap beïnvloedt onze fysieke gesteldheid, hormoonhuishouding, energieniveau en emotionele balans. "Slaap is cruciaal voor ieders welzijn. Doordat er steeds meer onderzoek wordt gedaan naar het belang van slaap, staat het thema steeds meer in de spotlight. Er is veel aandacht voor de mentale impact van goed slapen, maar de fysieke kant is wat mij betreft net zo belangrijk", verzekert Hidde Hulshof, slaapfysiotherapeut van het nieuw opgerichte SlaapKennisCentrum. Als expert op het snijvlak van slaap en fysieke prestaties begeleidt hij naast consumenten en cliënten ook individuele sporters als wereld- en olympisch kampioen wielrennen Anna van der Breggen, renners van wielerploeg Team SD Worx en voetballers van S.C. Heerenveen.
© Dreamstime
Vrouwen hebben meer klachten dan mannen
36 procent van de vrouwen heeft slaapklachten en 34 procent van de mannen. "We zien dat bij vrouwen vaak meerdere slaapgerelateerde fysieke klachten een rol spelen ten opzichte van mannen. Vrouwen die slaapgerelateerde klachten hebben, geven gemiddeld een mix van 3,5 typen klachten aan. Bij mannen is dit 2,8."
De top drie van klachten bij vrouwen bestaat uit rugklachten, klimaatklachten (temperatuur en luchtvochtigheid) en schouderklachten. Ook bij mannen spelen rugklachten een grote rol, net als snurkklachten. "Voor rugklachten is het van belang om inzicht te krijgen in het slaapgedrag (slaaphouding en beweging) om te kunnen zien of je hier met betrekking tot ondersteuning of adviezen deze kunt verminderen."
Anna van der Breggen: "Uit onderzoek van Hidde blijkt dat vrouwen meer last hebben van slaapgerelateerde klachten. Ik herken dat wel: je lichaam heeft soms een andere aanpak nodig dan die van mannelijke collega's in de sport. Goede slaap helpt je om fysiek en mentaal sterk te blijven."
Hidde Hulshof en Anna van der Breggen.
"Buikslapen is het meest belastend voor de onderrug en nek"
De slaaphouding en mobiliteit gedurende de nacht zijn belangrijke indicatoren. Gemiddeld draaien mensen 40 keer per nacht. Maar naarmate mensen ouder worden, draaien ze steeds minder vaak. "Slaapmobiliteit en je dus regelmatig draaien in de nacht is heel normaal en gezond en ook nodig om de volgende dag kwiek uit bed te stappen", licht Hidde Hulshof toe. "Naarmate je ouder wordt, neemt dit af en komen er ook meer klachten."
Ook de slaaphouding is van belang. De meeste mensen slapen op hun zij. Dat geldt voor 6 op de 10 mensen. Een derde slaapt doorgaans op de rug en 10 procent op de buik. "Buikslapen is het meest belastend voor de onderrug en nek. Dit komt door de rotatie in de wervelkolom en kan spanning geven op spieren en gewrichten."
Verrassend is dan om te zien dat topsporters veelal buikslapers zijn, toch hebben zij veel minder klachten. "Dit zegt ons dat als je een fit lichaam hebt, je slaaphouding minder van belang is."
Brabantse nachten zijn (niet) lang
Gemiddeld liggen Nederlanders zo'n 8 uur per nacht, maar Brabanders brengen van alle provincies het minste tijd door in bed. Ook in Gelderland, Zuid-Holland en Zeeland ligt men relatief korter in bed. In de provincies Friesland, Flevoland en Groningen ligt men gemiddeld genomen het langst in bed. Naar de reden kan Hidde Hulshof alleen maar gissen. "Misschien komt het doordat mensen in het noorden van Nederland toch iets vroeger naar bed gaan dan bijvoorbeeld de mensen in het midden en zuiden van Nederland."
"Daarnaast worden we bevestigd in het feit dat we in de zomermaanden minder lang in bed zijn dan tijdens de wintermaanden. Dit scheelt gemiddeld zo'n 13 minuten per nacht. Opvallend was dat tijdens de Corona lockdown mensen minder lang in bed lagen dan voorafgaande jaren of de jaren daarna in diezelfde periode. We kunnen hieruit afleiden dat een leven zonder veel sociale verplichtingen en afleiding minder intensief is dan een druk sociaal leven."
Verschil tussen generaties
Tot slot blijkt uit de cijfers dat mannen minder lang in bed liggen dan vrouwen. Specifiek jonge vrouwen in de leeftijd tussen 12 en 19 jaar zijn verknocht aan hun bed. "Naarmate we ouder worden, hebben we steeds minder slaap nodig. Toch zien wij dat gezinnen met jonge kinderen minder slaap registreren, maar uit ervaring en gesprekken met deze groep blijkt dat ze die slaap juist wel nodig hebben. We horen steeds vaker dat bijvoorbeeld millennials gescheiden van elkaar slapen."
Anna van der Breggen: "Vooral nu ik ouder word, moet ik nog beter op mijn slaapkwaliteit letten. Ik heb gemerkt: een goede nachtrust is de basis voor een fit en pijnvrij lichaam."
SlaapKennisCentrum
Op de dag van de Slaap, vrijdag 14 maart, presenteert Hidde Hulshof het SlaapKennisCentrum. Het doel hiervan is om mensen meer inzicht te geven in de fysieke gesteldheid in relatie tot de slaapsituatie. Daarnaast zullen slaapexperts op hun bijdrage gaan leveren om eenieder zo breed mogelijk over alle aspecten van slaap en het belang van een goede nachtrust te informeren. Dit vanuit eigen inzichten en (wetenschappelijk) onderzoek. Verder kan men op www.slaapkenniscentrum.nl ook een Slaapkwaliteitscore test invullen om zodoende in kaart te brengen hoe de huidige slaapsituatie is en hoe deze mogelijk kan worden verbeterd.
Hidde Hulshof, Slaapfysiotherapeut
In 2013 studeerde Hidde af als fysiotherapeut. Directeur van Sleeptrade, Maarten Stoffels, stelde hem toen de vraag of hij wel eens iets gedaan had met fysiotherapie in relatie tot slapen. Tijdens zijn opleiding fysiotherapie kwam dit niet aan bod. Vreemd eigenlijk als je bedenkt dat mensen vaak genoeg klachten aan rug, nek of schouders hebben bij het opstaan. Zo ontstond de samenwerking tussen Hidde en Sleeptrade. Een nieuwe tak binnen de fysiotherapie, slaapfysiotherapie, is geboren.
Hidde is oprichter van het platform SlaapFysio dat in samenwerking met Sleeptrade het SlaapID ontwikkelde. Dit slimme systeem registreert hoe mensen slapen. Door middel van een slaapsensor wordt het slaapgedrag van mensen thuis in hun eigen bed in kaart gebracht en onderzocht of interventie leidt tot klachtenvermindering bij consumenten. Hieruit zijn mooie cases voortgekomen die het belang van een ergonomische goede slaaphouding over het voetlicht brengen. Inmiddels zijn er meer dan 70 fysiopraktijken aangesloten bij SlaapFysio. Daarnaast werken 21 winkels van de formule Beddenspecialist.nl met de SlaapID sensor en zijn zij allen SlaapFysio gecertificeerde ligexperts. Dezelfde winkels zijn ook partner van het nieuwe SlaapKennisCentrum.
SlaapFysio is de specialist en adviseur op het gebied van beweging en ondersteuning gedurende de nacht. In samenwerking met de Vrije Universiteit van Amsterdam deed Hulshof onder meer onderzoek naar rug-, schouder- en nekklachten in relatie tot slaapgedrag en ondersteuning. Verder geeft Hulshof geaccrediteerde cursussen aan therapeuten, ergonomiecursussen aan adviseurs van beddenzaken en workshops/consults over slapen aan werknemers van bedrijven.
Meer informatie:
SlaapKennisCentrum
www.slaapkenniscentrum.nl