Vanaf 1 januari 2025 verscherpt de belastingdienst de controle op schijnzelfstandigheid, wat grote gevolgen kan hebben voor de arbeidsmarkt. Werkgevers in tal van sectoren riskeren naheffingen en boetes wanneer zzp'ers juridisch als werknemers worden gezien. Naar schatting worden 250.000 zzp'ers mogelijk geraakt.
Op 24 maart 2023 oordeelde de Hoge Raad dat maaltijdbezorgers van Deliveroo geen zelfstandige ondernemers waren, maar in feite een arbeidsovereenkomst hadden. Sinds het Deliveroo-arrest is het onrustig op de arbeidsmarkt. Het doet de vraag rijzen waar de grens ligt tussen echte zelfstandige ondernemers en 'schijnzelfstandigen' met een verkapt dienstverband. Deliveroo wachtte het oordeel van de Hoge Raad overigens niet af en is al in de zomer van 2022 vertrokken uit Nederland.
Foto: Dreamstime.
Tot nu handhaaft de belastingdienst niet op schijnzelfstandigheid, tenzij duidelijk sprake is van kwade wil. Maar vanaf 1 januari 2025 gaat de belastingdienst handhaven op basis van de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) uit 2016. De belastingdienst gebruikt daarbij een afwegingskader dat door de Hoge Raad in het Deliveroo-arrest is bedacht. Het afwegingskader bevat verschillende gezichtspunten die, in samenhang en afhankelijk van de context, beoordeeld moeten worden om te bepalen of iemand zelfstandige zonder personeel (zzp'er) is of werknemer.
Werkgevers riskeren dat zzp'ers juridisch en fiscaal als werknemers worden gezien, wat kan leiden tot naheffingen en boetes. Dit risico is vooral groot in de zorg, het onderwijs, de kinderopvang en bij de overheid zelf. Maar ook andere sectoren moeten hun arbeidsrelaties kritisch bekijken om problemen te voorkomen. Naar schatting zijn 250.000 zzp'ers mogelijk schijnzelfstandige. Zzp'ers zelf lopen ook risico, al zullen de controles bij werkgevers plaatsvinden. Het gevolg van zo'n controle kan zijn dat zzp'ers de belastingvoordelen van zelfstandig ondernemerschap moeten terugbetalen.
Sommige werkgevers kiezen nu al het zekere voor het onzekere; zo besloot Uber Eats onlangs om helemaal niet meer te werken met zelfstandigen, maar over te stappen op uitzendkrachten. Andere werkgevers wegen hun opties af tegen het risico op een boete. De kans op controle is immers klein en het kabinet heeft beloofd "terughoudend" te zijn met boetes en "niet hysterisch te controleren".
Intussen groeit het aantal zzp'ers door
Terwijl de arbeidsmarkt vanwege juridische onzekerheid in onrustig vaarwater verkeert, groeit het aantal zzp'ers gewoon door. In het derde kwartaal waren er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) 1,25 miljoen zzp'ers, een recordaantal, bijna 3 procent meer dan een jaar eerder (en 25 procent meer dan vijf jaar geleden). Zzp'ers maken inmiddels 12,9 procent uit van alle personen in de werkzame beroepsbevolking; ongeveer één op de acht werkzame personen is zzp'er.
De stijging van het aantal zzp'ers is opmerkelijk, omdat het aantal flexwerkers in het afgelopen jaar juist wat afnam; flexwerkers omvatten, naast zzp'ers, alle werknemers met een flexibele arbeidsrelatie. Flexwerkers vormen samen de 'flexibele schil' waartoe ongeveer 40 procent van de werkzame beroepsbevolking behoort. Flexwerkers hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat ze geen vaste arbeidsrelatie hebben. We volgen het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en onderscheiden vier verschillende typen flexwerker: zelfstandigen zonder personeel (zzp), werknemers met een tijdelijk contract, oproep- en invalkrachten, uitzendkrachten en gedetacheerden.
Bron: ABN AMRO
Schrijf je in voor onze dagelijkse nieuwsbrief om al het laatste nieuws direct per e-mail te ontvangen!
Inschrijven Ik ben al ingeschreven