De bouwproductie lag in 2024 2 procent lager dan in 2023. Een opgeleefde animo voor nieuwbouwwoningen zorgt er samen met de hoge vraag naar onderhoud en renovatie voor dat de bouw een groei van 0,5 procent in 2025 en van 3 procent in 2026 tegemoet kan zien. Het groeiperspectief verhoogt ook de vraag naar de diensten van zelfstandigen, de grootste groep flexwerkers in de bouw.
De terugval in 2024 is het gevolg van een aantal belemmeringen in de nieuwbouw die al langere tijd spelen. Er is, mede door netcongestie en beperkte stikstofruimte, een gebrek aan bouwlocaties waar snel gebouwd kan worden en bij ontwikkeling van met name woningen blijken diverse regels en eisen elkaar soms in de weg te zitten. Door de gestegen lonen en dalende rente is de animo voor nieuwbouwwoningen dus wel weer toegenomen. De onderhouds- en renovatieopgave in de woning-, utiliteits- en infrabouw blijft onverminderd groot.
Groeivooruitzicht stimuleert vraag naar zelfstandigen
Het verbeterde perspectief kan weer een stimulans bieden voor een toename in vraag naar diensten van zelfstandigen, die de meerderheid uitmaken van de flexibele schil in de bouw. Daar staat tegenover dat er door de veranderende handhaving om schijnzelfstandigheid tegen te gaan ook zelfstandigen zullen terugkeren naar een dienstverband. Dat is overigens niet de wens van de meerderheid van de zzp'ers in de bouw. Volgens Intelligence Group wil slechts 9 procent van de zzp'ers naar een dienstverband, lager dan het gemiddelde van 11 procent over alle zzp'ers.
Het Economisch Instituut van de Bouw (EIB) verwacht dat de handhavingswijziging in de bouw weinig impact gaat hebben. Het instituut gaat voor de komende jaren uit van een groei van zelfstandigen met gemiddeld 1,5 procent per jaar tussen 2026 en 2028. De groei zit volgens het EIB in de komende jaren met name in het aantal uitzendkrachten. Dit gaat voornamelijk om buitenlandse arbeidskrachten, die vanwege de vergrijsde en krappe arbeidsmarkt hard nodig zijn in de Nederlandse bouw.
In de periode 2014 tot 2018 zakte het aandeel zzp'ers in de bouw volgens het CBS van 25 naar 23 procent van het totaal aantal werkenden. Sindsdien vond er een opmars plaats naar 29 procent in 2023. De krappe arbeidsmarkt biedt een verklaring voor de toename. Werkenden zien door de sterke vraag veel kansen en weinig risico's en besluiten in groten getale aan de slag te gaan als zelfstandige.
CBS-cijfers laten daarnaast zien dat het aandeel zelfstandigen met name in de gespecialiseerde bouw sterk is gestegen. Dit segment kan rekenen op een sterke vraag vanuit zowel zakelijke klanten als particulieren en is minder afhankelijk van nieuwbouw dan andere bouwsegmenten. De grootste toename tussen 2019 en 2024 vond plaats bij loodgieters en pijpfitters. In 2019 werkte 15 procent nog als zzp'er, in 2024 was dit 31 procent.
In de ruw- en afbouw wordt het vaakst als zelfstandige gewerkt; bijna de helft van de werkenden is eigen ondernemer. De toename in het aandeel zelfstandigen tussen 2019 en 2024 ging in veel beroepen gepaard met een afname in het aantal uitzendkrachten. Het sterkst was die verschuiving bij schilders en metaalspuiters.
Zzp'ers in de bouw verdienen volgens een uitvraag van KNAB gemiddeld 60 euro per uur. Daarmee ligt het uurtarief ver boven de norm van 33 euro waar de Belastingdienst rekening mee houdt bij de detectie van schijnzelfstandigheid. Projectmanagers en consultants kunnen rekenen op het hoogste uurtarief met respectievelijk 92 en 97 euro. Het gemiddelde uurtarief van vakmensen in de bouw ligt volgens KNAB tussen 44 euro per uur (schilder, stukadoor, timmerman) en 51 euro per uur (aannemer).
Risico's op schijnzelfstandigheid
De aard van het werk in de bouw met projecten en klussen biedt goede mogelijkheden voor het zzp-schap. Zo heeft het werk van zzp'ers in de bouw doorgaans weinig kenmerken van een arbeidsovereenkomst. Vaak geldt een resultaatverplichting en werkzaamheden zijn veelal specialistisch. In de regel hebben zzp'ers in de huidige krappe markt behoorlijke onderhandelingsruimte, wat ook een kenmerk is van het werk van zelfstandigen.
Toch komt schijnzelfstandigheid ook in de bouw voor. Brancheorganisatie Bouwend Nederland drukt leden op het hart scherp te zijn op de wetgeving, huidige afspraken met zzp'ers opnieuw tegen het licht te houden, in gesprek te gaan met zzp'ers over de werkrelatie vanaf 2025 en per werkrelatie een modelovereenkomst te gebruiken. Bedrijven kunnen risico's beperken door vooraf de kenmerken van ondernemerschap te controleren, zoals het aantal opdrachtgevers en verantwoordelijkheid van de zzp'er over eigen materialen. Ook is het verstandig zzp'ers niet voor een langere periode fulltime te laten meedraaien in een vast team.
Meer informatie:
ABN Amro
www.abnamro.nl
Schrijf je in voor onze dagelijkse nieuwsbrief om al het laatste nieuws direct per e-mail te ontvangen!
Inschrijven Ik ben al ingeschreven