Vanaf 22 maart 2025 presenteert museum van Bommel van Dam een tentoonstelling die een getalenteerde en vrijgevochten vrouwelijke kunstenaar in de schijnwerpers zet. Onderwerp is het leven en werk van Giselle Kuster, veelzijdig kunstenaar, cultureel ondernemer en galeriehouder. Kuster (Venlo, 1911 - Heerlen, 1972) is tot nu toe ten onrechte onderbelicht gebleven. Van Bommel van Dam bezit een van de weinige museale verzamelingen van haar werk en meteen ook de grootste. Voor het overige bevindt haar werk zich voornamelijk in particulier bezit. Onderzoek door het museum maakte in het afgelopen jaar een aantal tot dusver onbekende kunstwerken van Kuster zichtbaar. Helaas, van meerdere werken is de vindplaats onbekend. Naar deze 'vermiste' schilderijen is het museum op zoek. Met het oog op de komende tentoonstelling en bijbehorende publicatie wil de staf Kusters oeuvre in kaart brengen. "Gezien haar levensloop vermoeden we dat een groot deel van dit oeuvre zich bij mensen thuis in de omgeving van o.a. Venlo, Maastricht en Leiden bevindt. Kijk en vraag eens rond en wie weet hangt jouw kunstwerk straks wel tijdens de tentoonstelling hier in het museum", aldus conservator James Hannan.
Artistieke en persoonlijke vrijheid
De in Venlo geboren en getogen Giselle Kuster was een artistieke en technische alleskunner. In 1934 won ze op een tentoonstelling in Florence een prijs voor een sereen schilderij van de Heilige Maagd Maria. Pas later dat jaar startte Kuster een formele kunstenaarsopleiding aan de Académie Royale des Beaux-Arts de Liège in Luik, België. Hier kon zij naaktmodeltekenen - een activiteit waaraan destijds vrouwelijke studenten aan kunstacademies in Nederland niet mochten deelnemen. Kuster werkte in diverse stijlen en materialen en liet zich beïnvloeden door kunststromingen als kubisme, expressionisme en nieuwe zakelijkheid. Naast een virtuoos schilder was ze ook cultureel ondernemer. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verhuisde zij naar Leiden waar ze, tegen de stroom in, een galerie voor eigentijdse kunst begon. Desondanks kreeg ze het voor elkaar tentoonstellingen te organiseren met werk van kunstenaars als Charley Toorop, Jan Sluijters, Otto van Rees en zelfs Vincent van Gogh. Na de bezetting was Kuster voorzitter van de Leidse kunstenaarsvereniging Ars Aemula Naturae. "Kuster vervulde naast haar werk als kunstenaar een belangrijke en zeer actieve rol als aanjager van het culturele leven, in een tijd en maatschappelijke context die dit bemoeilijkten. Ze bracht het werk van nog onbekende kunstenaars voor het voetlicht en verbond kunstenaars aan relevante netwerken", aldus Rieke Righolt, directeur van het museum. Ook verbleef zij tijdens de onafhankelijkheidsoorlog enkele jaren op de Indonesische eilanden Java en Sulawesi. Vanaf eind jaren vijftig, toen zij in Maastricht woonde en werkte, bracht zij grote delen van het jaar op het Spaanse eiland Formentera door. Maar hoezeer haar omgeving en stijl ook aan verandering onderhevig waren, artistieke en persoonlijke vrijheid bleef de rode draad in haar kunstenaarsbestaan. Kusters leven geeft inzicht in een periode waarin het niet de norm was voor een vrouw om een eigen carrière na te jagen. Ondanks lovende woorden van kunstenaars en critici als Otto van Rees, Charles Eyck en Willem Cornelis Feltkamp en ondanks haar uitgebreide artistieke netwerk toonden de bestaande kunstmusea weinig of geen belangstelling voor haar schilderijen. Het was een lot dat zij deelde met velen van haar vrouwelijke collega's. Het museum is van mening dat het tijd is voor herwaardering van Kusters persoon en werk.
Gezocht: Giselle
Om een zo compleet mogelijk beeld van de ten onrechte vergeten kunstenaar Giselle Kuster te schetsen, is museum van Bommel van Dam op zoek naar 'vermiste' kunstwerken van haar hand. Het vermoeden bestaat dat er zo'n honderd schilderijen in omloop zijn. Dit getal is gebaseerd op archiefmateriaal waaronder een lijst voor een eerdere tentoonstelling in museum van Bommel van Dam uit de jaren zeventig. Concreet wordt er gezocht naar vier schilderijen - Badende vrouwen, Naakt en twee portretten - die van 1939 tot 1940 deel uitmaakten van de tentoonstelling Onze kunst van heden in het Rijksmuseum in Amsterdam. Ook zoekt het museum naar het monumentale schilderij Honger (1945) dat na de oorlog in diverse tentoonstellingen in Nederland hing en voor maar liefst duizend gulden verzekerd was. "Duizend gulden was een enorm bedrag dat bijvoorbeeld ook gerekend werd voor een Jan Sluijters en dat een indicatie geeft van haar toenmalige reputatie. Hetzelfde geldt voor de loftuitingen van bekende, landelijke kunstrecensenten op het 'vermiste' schilderij Liggende vrouw. In de jaren veertig was dit werk in de Haagse kunsthandel G.J. Nieuwenhuizen Segaar te zien naast werken van Sluijters, Toorop en Bart van der Leck. Onder meer Kusters sterke lijnvoering en kleurgebruik werden gewaardeerd", vertelt Hannan.
Oproep aan mensen thuis
Maar hoe herken je nou een echte Kuster? Op de website van het museum vind je een aantal aanknopingspunten. Zo signeerde zij - net als Vincent van Gogh dat deed - haar werk uitsluitend met haar voornaam. Ook staan er archieffoto's op de website van enkele van de 'vermiste' kunstwerken. Op maandagmiddag 2 december organiseert museum van Bommel van Dam een Giselle Gezocht-dag, een soort 'Tussen Kunst & Kuster'. Alle potentiële eigenaren van een 'Giselle Kuster' zijn dan van harte welkom. Aan hen de kans om hun kunstwerk met een breder publiek te delen en om de herwaardering van een getalenteerde Nederlandse kunstenaar, netwerker en galeriehouder op gang te helpen.
Naast schilderijen, collages en kledingontwerpen van Giselle Kuster omvat de tentoonstelling ook kunstwerken van tijdgenoten en inspiratiebronnen als Charley Toorop, Otto van Rees, Jan Sluijters en Pablo Picasso. De tentoonstelling over Giselle Kuster is te zien van 22 maart t/m 17 augustus 2025.
Meer informatie:
museum van Bommel van Dam
www.vanbommelvandam.nl